Dochodzenie roszczeń z umowy przewozu

Roszczenia z umowy przewozu

Niejednokrotnie grupa wierzycieli zastanawia się nad możliwością wytoczenia wspólnie powództwa przeciwko jednemu dłużnikowi. Pojawia się także pytanie: czy zastosowanie pozwu zbiorowego w ramach windykacji sądowej możliwe jest w sytuacji wystąpienia roszczeń z tytułu umów przewozowych? Niniejszy artykuł stanowić będzie odpowiedź na pojawiające się pytania.

Przede wszystkim w Polsce postępowanie grupowe dotychczas jest znacznie mniej popularne niż amerykański odpowiednik tej instytucji (tzw. class action). Na gruncie polskiego systemu procesowego definicja postępowania grupowego znajduje się w przepisie art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.

Zgodnie z tym przepisem ustawa normuje sądowe postępowanie cywilne w sprawach, w których są dochodzone roszczenia jednego rodzaju, przez co najmniej 10 osób, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. W odniesieniu do roszczeń pieniężnych jednakowe dla członków grupy powinny być okoliczności dotyczące zdarzenia oraz okoliczności uzasadniające roszczenie.

Zatem należy wskazać:

1. zdarzenie, z którego wywodzona jest odpowiedzialność odszkodowawcza
2. szkodę, którą mieliby ponieść członkowie grupy wskutek opisanego zdarzenia, oraz
3. związek przyczynowy pomiędzy opisanym zdarzeniem a wskazaną szkodą (zob. postanowienie SO w Warszawie z 12.07.2013 r., XVI GC 595/11, LEX nr 1898195).

Dochodzenie wierzytelności wynikających z umów przewozu w postępowaniu grupowym jest znacznie utrudnione, albowiem źródłem szkody – zobowiązania nie jest jednakowe zdarzenie, a nieregulowanie zobowiązań przez dłużnika, wynikających z kilku umów zawartych odrębnie, nadto wywołujących konsekwencje o mniejszej lub większej dolegliwości finansowej.

Warunkiem dopuszczalności powództwa grupowego w sprawach o roszczenia pieniężne jest ujednolicenie wysokości dochodzonych roszczeń pieniężnych, co następuje przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy – które w sytuacji występowania kilku odrębnych umów przewozowych opiewających na różne kwoty – mogą nie występować.

Ujednolicenie wysokości roszczeń

Zgodnie z art. 2 ust. 1 u.d.p.g., w sprawach o roszczenia pieniężne, niezależnie od warunku jednorodzajowości roszczeń oraz wymagań dotyczących podstawy faktycznej, postępowanie grupowe jest dopuszczalne, tylko jeśli wysokość roszczenia każdego członka grupy została ujednolicona. Wymóg ujednolicenia wysokości roszczeń członków grupy stanowi dodatkową przesłankę dopuszczalności postępowania grupowego w sprawach o roszczenia pieniężne.

Wystarczającym i jednocześnie wyłącznym kryterium ujednolicenia jest wysokość dochodzonego przez danego członka grupy lub podgrupy roszczenia pieniężnego. Innymi słowy, członkowie grupy lub podgrupy powinni dochodzić roszczeń pieniężnych o takiej samej (jednakowej) wysokości. Na podstawie tego przepisu wystarczające będzie zgodne zrównanie wysokości roszczenia dochodzonego przez każdego członka grupy (podgrupy).

Natrafiamy w tym miejscu na istotną przeszkodę w dochodzeniu roszczeń z umów przewozowych przez kilku wierzycieli przeciwko jednemu dłużnikowi, albowiem wysokość poszczególnych wierzytelności z dużą dozą prawdopodobieństwa będzie opiewać na inną kwotę. Wobec tego, konieczność ujednolicenia kwotowego wywoływałaby negatywne skutki dla wierzyciela, bowiem musiałby on zgodzić się na umniejszenie roszczenia do pewnego określonego pułapu, co byłoby zabiegiem nieopłacalnym i generującym stratę finansową.

W razie braku dokonania w pozwie ujednolicenia wysokości roszczeń członków grupy lub podgrupy według kryterium kwotowego zajdzie konieczność wezwania powoda do usunięcia tego braku, natomiast jeśli roszczenia dochodzone przez członków grupy lub podgrupy nie zostaną ujednolicone, sąd nie rozpozna pozwu.

Czas rozpoznania spraw w postępowaniu grupowym

Należy także zwrócić uwagę na aspekt przewlekłości rozpoznania spraw w postępowaniu grupowym, zwłaszcza w pierwszej fazie postępowania tzw. certyfikacji pozwu. Zgodnie z danymi statystycznymi Ministerstwa Sprawiedliwości, zaledwie ok. 38 proc. spraw cywilnych, w których wszczęto postępowanie grupowe w latach 2010–2017, zostało w tym okresie rozpoznanych merytorycznie. Omówione statystyki wykazują, iż korzystanie z instytucji pozwu zbiorowego wiąże się z dużą czasochłonnością, co jest bardzo dużą wadą owego postępowania.

Do zalet postępowania grupowego należy zaliczyć mniejsze opłaty sądowe (2% wartości przedmiotu sporu określonego w pozwie) i rozłożenie tych kosztów na wszystkich członków grupy. Także koszty procesowe i zaliczki, np. za ekspertyzy i opinie biegłych, są rozkładane po równo na wszystkich członków grupy. Sąd, uwzględniając roszczenia na podstawie pozwu zbiorowego, zasądza po równo dla każdej z osób w grupie.

Wprowadzenie do polskiego porządku prawnego w 2010 r. postępowania grupowego miało przyczynić się do szybkiego rozpoznawania tzw. spraw masowych. Niestety stosowanie ustawy ukazało wielość problemów m.in. trudności w ujednolicaniu roszczeń pieniężnych, ograniczony zakres przedmiotowy ustawy, przewlekłość rozpoznania spraw w postępowaniu grupowym. Zastosowanie tej instytucji do wierzytelności z umów przewozowych w zakresie windykacji sądowej budzi uzasadnione obawy.

Zapraszamy do kontaktu: